Anayasa değişikliği neler getiriyor?

5982 sayılı ''Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun''un, halk oylamasıyla kabulünün ardından Anayasa Mahkemesi ve HSYK yeniden yapılandırılacak.
Yeni kanunla, asil üye sayısı 17'ye yükseltilecek olan Anayasa Mahkemesi'ne 2 üye seçecek olan TBMM, kanunun geçici 18. maddesine göre, bu üyeleri kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 30 gün içinde, 1 üyeyi Sayıştay Genel Kurulunun gösterdiği 3'er aday arasından, 1 üyeyi ise baro başkanlarının avukatlar arasından göstereceği 3 aday arasından gizli oyla seçecek.

TBMM'nin yapacağı üye seçimi için aday göstermek amacıyla, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 5 gün içinde, Sayıştay Başkanı ve Türkiye Barolar Birliği Başkanlığı adaylık başvurusunu ilan edecek. İlan tarihinden itibaren 5 gün içinde de adaylar Sayıştay ve Türkiye Barolar Birliği başkanlıklarına başvuracaklar.
Başvuru tarihinin sona erdiği günden itibaren 5 gün içinde ise Sayıştay Genel Kurulunca ve Türkiye Barolar Birliği Başkanlığının ilanında gösterilen yer ve zamanda baro başkanları tarafından seçimler yapılacak. Seçimlerde en fazla oy alan 3'er kişi aday gösterilecek.
Seçimlerin sonucunda aday gösterilenlerin isimleri, seçimin yapıldığı günü takip eden günde Sayıştay ve Türkiye Barolar Birliği başkanlıklarınca TBMM Başkanlığına bildirilecek.
Yapılacak bildirimden itibaren 10 gün içinde TBMM'de seçim yapılacak. Her boş üyelik için yapılacak seçimde, ilk oylamada üye tamsayısının 3'te 2'si ve ikinci oylamada üye tamsayısının salt çoğunluğu aranacak. İkinci oylamada salt çoğunluk sağlanamazsa bu oylamada en çok oy alan iki aday için üçüncü oylama yapılacak. Üçüncü oylamada en fazla oy alan aday üye seçilmiş olacak.
Öte yandan Cumhurbaşkanı da, 3 üyeyi Yargıtay, 2 üyeyi Danıştay, 1 üyeyi Askeri Yargıtay, 1 üyeyi Askeri Yüksek İdare Mahkemesi tarafından gösterilecek 3'er aday içinden; en az 2'si hukukçu olmak üzere 3 üyeyi ise YÖK'ün kendi üyesi olmayan yüksek öğretim kurumları öğretim üyeleri arasından göstereceği 3'er aday içinden seçecek.
Cumhurbaşkanı, 4 üyeyi de serbest avukatlar, 1. sınıf hakim ve savcılar ile en az 5 yıl raportörlük yapmış Anayasa Mahkemesi raportörleri arasından belirleyecek.


Yüce Divan Yargılamalarına genel kurul bakacak
Anayasa Mahkemesi iki bölüm ve Genel Kurul halinde çalışacak.Bölümler,başkanvekilinin başkanlığında 4 üyenin katılımıyla toplanacak. Genel Kurul ise mahkeme başkanının veya başkanın belirleyeceği başkanvekilinin başkanlığında en az 12 üye ile toplanacak. Bölümler ve genel kurul, kararlarını salt çoğunluk ile alacak.
Siyasi partilere ilişkin dava ve başvurulara, iptal ve itiraz davaları ile Yüce Divan sıfatıyla yürütülecek yargılamalara, Genel Kurul bakacak.Anayasa Mahkemesi, Anayasa değişikliğinde iptale, siyasi partilerin kapatılmasına ya da devlet yardımından yoksun bırakılmasına karar verilebilmesi için toplantıya katılan üyelerin 3'te 2 oy çokluğuyla karar alacak.
Şekil bozukluğuna dayalı iptal davaları, Anayasa Mahkemesince öncelikle incelenip karara bağlanacak.Anayasa Mahkemesi, Yüce Divan sıfatıyla baktığı davalar dışında kalan işleri, dosya üzerinden inceleyecek. Ancak, bireysel başvurularda duruşma yapılmasına karar verilebilecek. Mahkeme, gerekli gördüğü hallerde sözlü açıklamalarını dinlemek üzere ilgilileri ve konu üzerinde bilgisi olanları çağırabilecek, siyasi partilerin kapatılmasına ilişkin davalarda, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısından sonra kapatılması istenen siyasi partinin genel başkanlığının veya tayin edeceği bir vekilin savunmasını dinleyecek.
Anayasa Mahkemesi üyeleri arasından gizli oyla ve üye tamsayısının salt çoğunluğu ile 4 yıl için bir başkan ve iki başkanvekili seçilecek. Görev süresi bitenler yeniden seçilebilecek.Anayasa Mahkemesi üyeleri 12 yıl için seçilecek. Bir kişi 2 defa üyeliğe seçilemeyecek. 12 yıldan önce yaş sınırını dolduran üye emekliye ayrılacak.
Anayasa Mahkemesinin mevcut yedek üyeleri ''asıl üye'' sıfatını kazanacak.
Anayasa Mahkemesine kişisel başvuru yapılabilecek. Bireysel başvuruya ilişkin gerekli düzenlemeler 2 yıl içinde tamamlanacak.
Meclis Başkanı, Genelkurmay Başkanı, kuvvet komutanları ile Jandarma Genel Komutanı da görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divanda yargılanacak. Yüce Divan kararlarına karşı yeniden inceleme başvurusu yapılabilecek. Genel Kurulun yeniden inceleme sonucu verdiği kararlar kesin olacak. Askeri Yargıtay ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesi üyeleri için ''hakimlik teminatı'' geçerli olacak.

HSYK Üyelerinin artık adli hakim ve savcılar seçecek
Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) yeniden yapılandırılacak. HSYK'nın halen 7 olan üye sayısı 22'ye, 5 olan yedek üye sayısı ise 12'ye çıkarılacak. HSYK, 3 daire halinde çalışacak.
HSYK'nin Başkanı, Adalet Bakanı olmaya devam edecek. Adalet Bakanlığı Müsteşarının Kurulda yer alması uygulaması da sürecek.
Kurulun, 4 asıl üyesi, yüksek öğretim kurumlarının hukuk dallarında görev yapan öğretim üyeleri ile avukatlar arasından Cumhurbaşkanınca; 3 asıl ve 3 yedek üyesi, Yargıtay üyeleri arasından Yargıtay Genel Kurulunca; 2 asıl ve 2 yedek üyesi, Danıştay üyeleri arasından Danıştay Genel Kurulunca; 1 asıl ve 1 yedek üyesi, Türkiye Adalet Akademisi Genel Kurulunca kendi üyeleri arasından; 7 asıl ve 4 yedek üyesi, birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş adli yargı hakim ve savcıları arasından adli yargı hakim ve savcılarınca; 3 asıl ve 2 yedek üyesi idari yargı hakim ve savcıları arasından idari yargı hakim ve savcılarınca dört yıl için seçilecek. Süresi biten üyeler yeniden seçilebilecek.
Kurulun ''meslekten çıkarma'' cezasına ilişkin kararlarına itiraz yolu getirilecek. Kurulun diğer kararlarına karşı yargı mercilerine başvurulamayacak. HSYK'nın mevcut asıl ve yedek üyelerinin görevleri, seçildikleri sürenin sonuna kadar devam edecek.


Adli hakim ve savcılar HSYK üyeliği için YSK'ye başvuracak

Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) üyelerinin seçimleri, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 30 gün içinde gerçekleştirilecek.
Cumhurbaşkanı, HSYK'ye hakimlik mesleğine alınmasına engel bir hali olmayan, yükseköğretim kurumlarının hukuk dalında en az 15 yıldan beri görev yapan öğretim üyeleri, meslekte fiilen 15 yılını doldurmuş avukatlar arasından 4 üye seçecek.Yargıtay Genel Kurulu, Yargıtay üyeleri arasından 3 asıl ve 3 yedek üye belirleyecek. Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 7 gün içinde Yargıtay Birinci Başkanı adaylık başvurusunu ilan edecek. İlan tarihinden itibaren 7 gün içinde adaylar Birinci Başkanlığa başvuracak. Başvuru tarihinin sona erdiği günden itibaren 15 gün içinde Yargıtay Genel Kurulu seçim yapacak.
Danıştay Genel Kurulu, Danıştay üyeleri arasından 2 asıl ve 2 yedek üye seçecek. Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 7 gün içinde Danıştay Başkanı adaylık başvurusunu ilan eder. İlan tarihinden itibaren 7 gün içinde adaylar Başkanlığa başvuracak. Başvuru tarihinin sona erdiği günden itibaren 15 gün içinde Danıştay Genel Kurulu seçim yapacak.
Türkiye Adalet Akademisi Genel Kurulu, kendi üyeleri arasından, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kuruluna 1 asıl ve 1 yedek üye seçecek. Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 7 gün içinde Türkiye Adalet Akademisi Başkanı adaylık başvurusunu ilan edecek. İlan tarihinden itibaren 7 gün içinde adaylar Başkanlığa başvuracak. Başvuru tarihinin sona erdiği günden itibaren 15 gün içinde Türkiye Adalet Akademisi Genel Kurulu seçim yapacak.7 asıl ve 4 yedek üye birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş olan adli yargı hakim ve savcıları arasından, adli yargı hakim ve savcıları tarafından Yüksek Seçim Kurulunun yönetim ve denetiminde seçilecek.

Başvuruları YSK ilan edecek

Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 5 gün içinde Yüksek Seçim Kurulu (YSK) adaylık başvurularını ilan edecek.
İlan tarihinden itibaren 3 gün içinde adaylar YSK'ye başvuracak. Başvuru tarihinin sona erdiği günden itibaren 2 gün içinde YSK adayların başvurularını inceleyecek ve aday listesini belirleyerek ilan edecek. Takip eden 2 gün içinde bu listeye karşı itiraz edilebilecek. İtiraz süresinin sona erdiği günden itibaren 2 gün içinde itirazlar incelenip, sonuçlandırılacak ve kesin aday listesi ilan edilecek.
YSK'nın kesin aday listesini ilan ettiği tarihten sonraki ikinci Pazar günü her ilde, il seçim kurulunun yönetim ve denetimi altında yapılacak seçimlerde, o ilde ve ilçelerinde görev yapan hâkim ve savcılar oy kullanılacak. İl seçim kurulları o ilde oy kullanacak hakim ve savcıların sayısına göre sandık kurulları oluşturacak. Sandık kurullarının işlem, tedbir ve kararlarına karşı yapılan şikayet ve itirazlar il seçim kurulunca karara bağlanacak.


HSYK üyeliği için propagandaya izin yok

Bu süreçte adaylar propaganda yapamayacaklar, sadece YSK tarafından belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde özgeçmişlerini bu iş için tahsis edilmiş bir internet sitesinde yayımlayabilecekler. Seçimlerde en çok oy alan adaylar sırasıyla asıl ve yedek üye seçilecek. Kullanılacak oy pusulalarıyla ilgili hususlar YSK tarafından belirlenecek.3 asıl ve 2 yedek üye birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş idari yargı hakim ve savcıları arasından, idari yargı hakim ve savcıları tarafından YSK'nın yönetim ve denetiminde seçilecek. Bölge idare mahkemelerinin bulunduğu illerde, il seçim kurulunun yönetim ve denetimi altında yapılacak bu seçimlerde, o bölge idare mahkemesinde ve yargı çevresi içerisinde kalan yerlerde görev yapan idari yargı hakim ve savcıları oy kullanacak.
Seçilen HSYK'nin asıl üyeleri kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonraki 30. günü takip eden iş günü görevlerine başlayacaklar.Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte, HSYK'nin Yargıtay ve Danıştay'dan gelen asıl ve yedek üyelerinin görevleri ise, seçilmiş oldukları sürenin sonuna kadar devam edecek.
Kanun, YSK'nin halkoylamısana ilişkin kesin sonuçların Resmi Gazete'de açıklamasıyla yürürlüğe girecek.